بررسی تأثیر تغییرات کاربری اراضی بر میزان شوری خاک

بیابان¬زایی یکی از مهم¬ترین بحران¬های امروز جهان است و به عنوان یک معضل گریبان¬گیر بسیاری از کشورهای جهان است، حفر چاه¬های عمیق و نیمه¬عمیق و رواج یافتن آنها و برداشت بی¬رویه از منابع آب زیرزمینی، موجب افت سطح آب زیرزمینی در بسیاری از مناطق شده است. بررسی تغییرات شوری خاک به-ویژه در مناطقی با وسعت زیاد، گران و زمان¬بر است. استفاده از فناوری¬های جدید مانند دریافت و پردازش داده¬ها از طریق ماهواره و به¬کارگیری نرم افزارها می¬تواند در بررسی تغییرات کاربری اراضی مفید باشد. بررسی تغییرات شوری خاک تحت تأثیر تغییرات کاربری اراضی به ما کمک می کند که ببینیم این منطقه چه مقدار به سمت بیابان¬زایی پیش رفته و از حالت بهینه برای کشاورزی، مرتع، جنگل و ... فاصله گرفته است تا بدین ترتیب شاید بتوانیم با انتخاب روش صحیح قدمی در بهسازی منطقه برداریم. به¬منظور انجام این تحقیق، ابتدا سه دوره تصویر ماهواره¬ای مربوط به 30 سال اخیر را تهیه و میزان تغییرات شوری خاک و کاربری اراضی را با استفاده از نرم¬افزار erdas بررسی شد. سپس برای نمونه¬برداری خاک در هر کاربری حداقل چهار پروفیل به¬عنوان پنج تکرار از دو عمق سطحی و زیرسطحی برداشت شد. نمونه¬ها را به آزمایشگاه منتقل کرده و ec و ph خاک را با استفاده از عصاره یک به یک اندازه¬گیری می¬کنیم. نتایج نشان داد که مقادیر ec و ph در کاربری¬های اراضی مختلف در منطقه متفاوت است و آزمون های آماری این ادعا را ثابت می¬کند. در دوره 32 ساله پایش تصاویر ماهواره¬ای تغییرات کاربری اراضی نشان می¬دهد که مساحت هر کاربری نسبت به دوره قبل و بعد متغیر بوده است. به طوری که مساحت کاربری کشاورزی افزایش یافته و سپس ثابت شده است و کاربری صخره¬ای کاهش یافته و سپس ثابت مانده است و کاربری شهری تقریباً ثابت مانده است و اراضی تخریبی نیز افزایش چشم گیری داشته است و این امر گسترش شهر و تبدیل مراتع به کشاورزی را نشان می¬دهد. نتیجه تغییرات کاربری اراضی و نیز تغییرات ec و ph خاک، کاهش قابلیت اراضی و کاهش پتانسیل منطقه است. کاهش پتانسیل در منطقه موردمطالعه افزایش بیابانی شدن را در پی خواهد داشت، همچنین کاهش سطح سفره های زیرزمینی به دلیل افزایش تعداد حلقه های چاه بر روند بیابانی شدن می افزاید. بنابراین با جلوگیری از فعالیت هایی نظیر تبدیل مراتع و اراضی صخره ای به باغات و زمین¬های کشاورزی، تخریب پوشش گیاهی، چرای مفرط و ... از سرعت روند بیابان¬زایی در منطقه کاست.